نشست برخط «بازیابی جسمی، روانی، اجتماعی: الگوهای کاربردی در عمل» در روز یکشنبه 14 آبان 1402 با حضور مسئولان، اساتید و علاقه‌مندان به این حوزه به‌صورت حضوری و برخط برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده سوانح طبیعی، سیونهمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی در حوزه مدیریت بحران با موضوع «بازیابی جسمی، روانی، اجتماعی: الگوهای کاربردی در عملح» توسط پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت سوانح طبیعی و با حضور مسئولان، اساتید و علاقه‌مندان به این حوزه به‌صورت حضوری و برخط در پژوهشکده برگزار شد.
این نشست با سخنرانی منصور نوری عضو هیات علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، علی اسدی روانشناس و پژوهشگر حوزه سلامت روان و اسماعیل عالی زاد جامعه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار گردید.
منصور نوری عضو هیات علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی در نشست *بازیابی جسمی، روانی، اجتماعی* در پژوهشکده سوانح طبیعی در ارتباط با بعد بازتوانی جسمی به ایراد سخنرانی پرداخت.
سطح اول سوانح، حوادث غیر مترقبه‌ای هستند که منابع و سازمان‌های محلی قادر به پاسخ‌دهی مناسب به آنها و تبعات ناشی از آنها هستند. سطح دوم حوادث غیر مترقبه‌ای هستند که برای کنترل آنها نیاز به کمک‌های مشترک منطقه‌ای وجود دارد و سطح سوم حوادث غیر مترقبه‌ای هستند که از توان پاسخ نیروهای محلی و منطقه‌ای خارج است و کمک‌های ملی و حتی بین‌المللی برای کنترل آنها مورد نیاز است.
متولیان بازیابی جسمی پس از سوانح در ایران نهادهایی چون دانشکده‌های توانبخشی کشور، سازمان جمعیت هلال احمر، سازمان بهزیستی، سازمان آموزش و پرورش و همچنین ساختارهای بخش خصوصی مرتبط هستند که هر کدام مطابق با شرح وظایف و حیطه خود به انجام مداخلات تخصصی می‌پردازند. این حیطه‌های تخصصی در مجموعه بزرگی قابل تقسیم و شناسایی‌اند که تحت عنوان تخصص‌های پزشکی مرتبط با بحران‌های فیزیکی (اورژانس، جراحی ارتوپدی، جراحی اعصاب، نورولوژی، طب فیزیکی و توانبخشی، کاردرمانی، فیزیوتراپی، ارتز و پروتز، پرستاری توانبخشی) شناخته می‌شوند.
شناسایی و ثبت افراد توانخواه، بررسی و تکمیل تجهیزات در دسترس و بالقوه، پیش ارزیابی در مورد شرایط اضطرار، ساماندهی بیماران نیازمند به خدمات توانبخشی، استقرار کلینیک‌های موقت توانبخشی، تشکیل شبکه‌های درمانی آنلاین و تلفنی، ارزیابی‌های منظم و دوره‌ای بیماران جهت ترخیص از توانبخشی و برنامه‌ریزی جهت استقرار کلینیک‌های دائمی برای بیماران مزمن از جمله اقدامات کلیدی مدیریت بازیابی جسمی است.
انجام ارزیابی جهت شناسایی میزان آسیب و طبقه‌بندی کردن اولویت برای درمان، تجویز و ساخت انواع ارتزها و فیکساتورها، ارائه انواع مدالیته‌های کاهش درد و التهاب، آموزش استفاده از وسایل کمکی شامل انواع ویلچرها و واکرها و... ، آموزش به دیگر کارکنان و داوطلبان جهت حمایت و کمک از معلولان یا کودکان کم‌توان آسیبدیده از عمده اقدامات توانبخشی در حوزه بازتوانی جسمی است.
علی اسدی روانشناس و پژوهشگر حوزه سلامت روان در این نشست، به سخنرانی در رابطه با بازیابی روانی پرداخت.
نیروهای متخصص درمانگر در حوزه سلامت روان متناسب با جمعیت منطقه آسیبدیده و برای گروه‌های با تعداد نفرات مشخص باید آماده‌سازی شوند.
در ارتباط با حضور کوتاه‌مدت نیروهای امدادی خیلی اهمیت دارد که بدانیم یک حضور کوتاه‌مدت چندهفتگی پس‌از حادثه می‌تواند احساس ناکامی را در جامعه آسیبدیده ایجاد کند. چراکه این جامعه پس‌از بحران احساس تنهایی دارد و با رفتن امدادگران و گروه‌های امدادی احساس می‌کند ناکام مانده است.
سنجش سلامت روان باید در تمام مراحل قبل حین و بعد از سانحه باید انجام شود و برای تمامی این مراحل با توجه به ارزیابی‌ها و غربالگری‌هایی که انجام میشود سیاست‌گذاری و آماده‌سازی ظرفیت ها را داشته باشیم.
درمانگر باید در هنگام حضور در مناطقی با زبان‌ها و گویش‌های خاص بتواند با قومیت و گویش آشنا باشد و دوره حداقل دو هفته‌ای آموزش سلامت روان را گذرانده باشد. او همچنین باید متعهد باشد که حداقل دو تا سه هفته در منطقه حادثه‌دیده بماند.
برنامه اجرایی مداخلات سلامت محور روان به چهار مرحله تقسیم میشود: قبل از بحران، بلافاصله بعد از بحران، از هفته دوم تا شش ماه بعد از بحران و پس‌از شش ماه از بحران. در این مراحل بحث معنویت و اتکاء معنوی و تقویت اعتقادات نیز حائز اهمیت است. برگزاری مراسمی چون سوگواری و ختم و قرائت نماز میت بسیار تعیین‌کننده است.
اسماعیل عالی زاد جامعه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در *سیونهمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی در حوزه مدیریت بحران* به ابعاد بازتوانی اجتماعی پرداخت.
در جریان بحران‌ها تمامی نهادهای اجتماعی دستخوش بی نظمی و دکرگونی می‌شوند و این تغییرات دفعی ایجادکننده شرایط تروماتیک در جامعه میشود. می بایست حداقل به بازیابی پنج نهاد اصلی اجتماعی توجه ویژه داشت: نهاد خانواده، نهاد دین، نهاد سیاست، نهاد اقتصاد و نهاد آموزش و پرورش.
پیش‌شرط یک بازیابی موفق در همه ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی رفع نقص اطلاعات و داده‌های آماری، کالبدی و انسانی می‌باشد که مناسب است در یک طرح تحولی، بانک اطلاعات بحران با استفاده تمامی ابزارها و روش‌های نوین ایجاد شود.
باید به بازیابی معیشتی و اقتصادی جامعه آسیبدیده و اهمیت آن در احیای جامعه توجه شود. پرداختن به مسائل مهمی چون اعتماد اجتماعی و سرمایه اجتماعی از اهم دستور کار بازیابی جامعوی است.
توجه به سبک زندگی، لباس و پوشش محلی، اغذیه و سبک ارتباطات و اعتقادات جامعه آسیبدیده در فرایند امدادرسانی به جهت جلوگیری از تخریب خرده فرهنگ‌ها و از خود بیگانگی فرهنگی ضرورت دارد.
در انتهای نشست نیز، فرصتی برای طرح پرسش و پاسخ از سوی شرکت‌کنندگان اختصاص داده شد که طی آن، پیرامون مباحث مطرح‌شده بحث و تبادل‌نظر شکل گرفت.
قابل ذکر است به شرکت‌کنندگانی که حداقل نیمی از نشست را در این وبینار حضور داشته‌اند، گواهی حضور اعطا خواهد شد. گواهی‌های این نشست به‌صورت الکترونیک صادر و به آدرس ایمیل شرکت‌کنندگان ارسال خواهد شد.