سید امیرحسین گرکانی: نظام مدیریت بحران در ترکیه ضمن برخورداری از شفافیت، سادگی و یکپارچگی، علاوه بر وظیفه هماهنگی، مسئولیت ستادی و اجرایی را نیز بر عهده داشت و اجزای آن چیدمان صحیح و از پیش برنامه‌ریزی شده‌ای داشتند و هلال‌احمر نیز کاملاً نقش پشتیبانی مدیریت بحران دولتی را بر عهده داشت.
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده سوانح طبیعی، 29امین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی در حوزه مدیریت بحران با موضوع «درس‌آموخته‌های مدیریت بحران پس از زلزله سال 2023 ترکیه با تأکید بر مرحله پاسخ (ارائه گزارش بازدید از مناطق زلزله‌زده استان‌های غازی‌آنتپ، قهرمان ماراش و حاتای ترکیه)» توسط پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت سوانح طبیعی با حضور بیش از 550 از مسئولان، اساتید و علاقه‌مندان به این حوزه به صورت برخط برگزار شد.
سید امیرحسین گرکانی رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی در این نشست به ارائه درس‌آموخته‌های مدیریت بحران پس از زلزله ترکیه پرداخت:
نظام مدیریت بحران در ترکیه ضمن برخورداری از شفافیت، سادگی و یکپارچگی، علاوه بر وظیفه هماهنگی، مسئولیت ستادی و اجرایی را نیز بر عهده داشت و اجزای آن چیدمان صحیح و از پیش برنامه‌ریزی شده‌ای داشتند و هلال‌احمر نیز کاملاً نقش پشتیبانی مدیریت بحران دولتی را بر عهده داشت. اتاق فکر بحران نیز با عضویت تمام نمایندگان دستگاه‌های اجرایی در سطح استانی تشکیل شده و کلیه تصمیمات به‌صورت مشورتی اخذ می‌شد.
بر اساس دستورالعمل از پیش تمرین‌شده، نیاز به جذب کمک‌های خارجی در سطح اعلام‌شده (سطح 4) از قبل مشخص و نسبت به آن اقدام شده بود و در کنار رعایت مسائل امنیتی، برخورداری از امکانات و سهولت دسترسی برای امدادگران خارجی مشهود بود.
بخشی از خسارات وارده به دلیل سیاست‌گذاری غلط کشور ترکیه در واگذاری اختیارات به پیمانکاران بوده و به نظر می‌رسد کنترل و نظارت صحیحی بر روی ساخت‌وساز در این کشور صورت نگرفته است.
امنیت در مناطق زلزله‌زده در سطح بالایی تأمین شده بود و نیروهای انتظامی با جدیت و سخت‌گیری بالایی در این زمینه فعالیت داشتند.
به جز فرمانداری، مسئولین در مناطق زلزله‌زده حضور نداشتند و مسیرهای ارتباطی کاملاً در اختیار نیروهای امدادگر بود.
منطقه زلزله‌زده به صورت کامل و نه اجباری تخلیه شده بود و مردم در هتل‌ها، خوابگاه‌ها و کمپ‌های مشخصی اسکان داده شده بودند. در این زمینه توجه به سیاست تخلیه به‌خصوص در کلانشهرها اهمیت ویژه‌ای دارد.
در اسکان اضطراری نیز از چادرهای دولایه دارای تقسیم‌بندی فضایی با امکانات گرمایشی استفاده می‌شد.
اقلام موردنیاز خوراکی، بهداشتی و دارویی به وفور در کمپ‌هایی اطراف شهر وجود داشت و مردم می‌توانستند اقلام موردنیاز خود را به اندازه نیازشان دریافت نمایند. سرویس‌های بهداشتی نیز به وفور در نقاطی که از پیش مکانیابی شده و به اگوهای شهری متصل است، قرار داشت.
در کشور ترکیه، نگاه مردمی در بازسازی که در ایران به دنبال آن هستیم، وجود ندارد و دولت مسئولیت ساخت‌وساز رایگان را بر عهده دارد، اما تسهیلات معیشتی مشابه آنچه در ایران وجود دارد، در ترکیه داده نمی‌شود.
دیدگاه مدیریت بحران در ترکیه مبتنی بر بازگرداندن سریع مردم و بازگشایی سریع مغازه‌ها و فروشگاه‌ها نبود و عمدتاً بر تخلیه شهر تأکید داشتند. به نظر می‌رسد این دیدگاه در کلانشهرها رویه‌ای صحیح است که باید به آن توجه کنیم.
پس از عملیات جستجو و نجات توسط آفاد و ارزیابی خسارت، عملیات تخریب و آواربرداری آغاز شده بود که بخش خصوصی در این بخش بسیار فعال بوده و الزامات سخت‌گیرانه‌ای نیز برای آن توسط دولت در نظر گرفته شده بود. تجیهزات و ماشین‌آلات آواربرداری و تخریب نیز، تخصصی نبوده و مهندسی تخریب و ماشین‌آلات تخصصی در اختیار نداشتند و به‌شکل سنتی انجام می‌شد.
سازمان‌های مردم‌نهاد و سلبریتی‌ها نقش پشتیبان و بسیار مهمی از قبیل حمایت‌های روانی و توزیع غذا را برعهده داشتند و کمک‌های نقدی جمع‌آوری‌شده توسط ایشان به حساب دولت واریز می‌شد.
به منظور تلاش در جهت ایجاد آرامش و گذار از فضای اضطراری، رسانه‌ها موظف هستند اخبار امیدبخش را منتشر کنند و در غیر این‌صورت با جریمه روبرو می‌شوند.
در رابطه با جامعه‌محوری مدیریت بحران که در ایران موردتأکید است، توجه به این نکته ضروری است که برنامه مشارکتی باید به‌صورت کامل و با جزئیات مشخص تدوین گردد و به خصوص در کلانشهرها نقش دولت در مدیریت بحران می‌بایست کلیدی و پررنگ‌تر باشد.