نشست برخط «بررسی ضوابط فنی و ایمنی حریق در ساختمان‌های بلندمرتبه» در روز چهارشنبه 27 دی 1402 با حضور بیش از 300 نفر از مسئولان، اساتید و علاقه‌مندان به این حوزه به‌صورت حضوری و برخط برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده سوانح طبیعی، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره قربانیان حادثه پلاسکو، چهل‌وپنجمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی در حوزه مدیریت بحران با موضوع «بررسی ضوابط فنی و ایمنی حریق در ساختمان‌های بلندمرتبه» در روز چهارشنبه 27 دی 1402 توسط پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت سوانح طبیعی برگزار شد.
این نشست با سخنرانی کامران عبدولی معاون حفاظت و پیشگیری حریق سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران، علی اکبر آقاکوچک استاد دانشکده مهندسی عمران و محیط‌زیست دانشگاه تربیت مدرس و قائم‌مقام رئیس هیأت ویژه گزارش ملی بررسی حادثه ساختمان پلاسکو و حمیدرضا اسکاش نویسنده، پژوهشگر و مدرس در حوزه مدیریت سوانح در پژوهشکده سوانح طبیعی برگزار گردید.
در ابتدای این نشست، کامران عبدولی معاون پیشگیری و حفاظت از حریق سازمان آتش نشانی تهران با اشاره به استانداردهای داخلی و خارجی ساختمان‌های بلندمرتبه عنوان نمود: مبحث سوم مقررات ملی کشور در بحث ایمنی حریق دارای نواقصی است که نیازمند رفع آن با توجه به استانداردهای بین‌المللی است.
ایشان در ادامه به سیستم برق اضطراری که از جمله الزامات اساسی برای ساختمان‌های بلند است، اشاره نمود که می بایست پاسخگوی آسانسورها، آتش‌نشانی، سیستم‌های اطفای حریق و خروج اضطراری باشد. همچنین ضوابط مرتبط با پلکان خروج اضافی، فضای امن و لابی آسانسورها و ضوابط اختصاصی فضای امن را به تفصیل مورد بررسی قرار دارند.
ایشان در ادامه به بررسی دلایل آتش‌سوزی در ساختمان پلاسکو پرداخت: فاصله زیاد از زمان کشف تا اعلام حریق به سازمان آتش‌نشانی، فرسودگی بنا و سیستم‌های برقی و الکترونیکی، نبود سیستم‌های مدیریتی و نگهداشت ساختمان و انباشت حجم زیاد پارچه در ساختمان و چیدمان غیر اصولی کالا دلایل اصلی وقوع حادثه آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو است.
ایشان همچنین به طرح فرار از آتش‌سوزی اشاره کرد: هر ساختمان مرتفع ملزم به داشتن طرح تخلیه آتش‌سوزی است که شامل مواردی از قبیل نام یا شماره طبقه خالی، مسیرهای تخلیه، درب خروج آتش‌سوزی، محل تجمع، نقطه تماس اعلام حریق و تجهیزات ایمنی آتش‌نشانی است.
عبدولی در خاتمه سخنرانی خود به ارائه راهکار در این زمینه پرداخت: رفع نواقص و ضعف‌های قانونی و به روزرسانی قوانین آتش‌نشانی، اصلاح نظام مهندسی خیابان‌ها، گذرگاه‌ها و شهرها بر اساس نیاز آتش‌نشانی، اجرای مبحث 22 مقررات ملی ساختمان و انجام سرویس و و نگهداری ساختمان‌ها پس از پایان کار، کاهش حریق در فضای شهری با افزایش کیفیت نگهداشت شهر و افزایش فرهنگ ایمنی، راه‌اندازی رشته¬های ایمنی و آتش‌نشانی و مهندسی حریق در مقاطع مختلف تحصیلی، توسعه و ترویج فرهنگ ایمنی، اتصال ساختمان های مهم و حساس به سامانه مانیتورینگ و اجرایی کردن دستورالعمل ایمنی و تردد در فضاهای زیرسطحی از جمله راهکارها در حوزه کاهش حریق و ایمنی در برابر حریق است.
درادامه، علی اکبر آقاکوچک استاد دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست دانشگاه تربیت مدرس در رابطه با حادثه پلاسکو گفت: برای تدوین گزارش ملی حادثه پلاسکو در هیات ویژه 6 کمیته تخصصی شامل مهندسی آتش، فنی و سازه، مدیریت بحران، حقوقی، اجتماعی و رسانه، مدیریت ریسک و بیمه و یک کمیته مشترک ایجاد شد.
ایشان دلایل گسترش حریق ساختمان پلاسکو را اینطور بیان نمود که وجود بار حریق بالا در ساختمان، اشکالات پلکان و عدم انطباق راه خروج با یک طراحی صحیح و اصول ایمنی در برابر آتش، ارتباط کامل بین فضاها از طریق سقف‌های کاذب، پلکان و شفت تأسیسات و گسترش حریق از طریق این فضاها، عدم وجود هر گونه فضابندی و جداسازی مقاوم در برابر آتش در ساختمان، عدم وجود سیستم بارنده خودکار (اسپرینکلر) در ساختمان، مشکلات فنی لوله‌های قائم آتش‌نشانی و عدم تعمیر و نگهداری صحیح از آنها در دوران بهره‌برداری، وجود تعداد زیادی کپسول‌های گاز پیک‌نیکی و وجود موانع زیاد برای آتش‌نشانان در راهروها و مسیرهای عبور درون ساختمان ایجاد و گسترش حریق شد و اساساً ساختمان پلاسکو یک سازه خاص از نظر سازه‌ای بود و اجزاء و عناصر آن با ساختمان‌های موجود متفاوت بود. بر این اساس فروریزش ساختمان در سه مرحله اتفاق افتاد.
فروریزش ساختمان ناشی از اثر آتش بر سازه ساختمان و فروریزش مرحله‌ای قسمتی از کف¬های طبقات و در نهایت خرابی پیش رونده ناشی از ضربه کف¬ها همراه با از دست رفتن مهار جانبی ستون‌های بیرونی و کمانش آنها بوده است. به طور کلی دلیل اصلی خرابی سازه‌ها در اثر آتش، کاهش مقاومت و سختی مصالح سازه‌ای با افزایش درجه حرارت است.
در ادامه ایشان به توصیه‌های هیات ویژه گزارش ملی پلاسکو (در بخش سازه) اشاره کرد؛ تکمیل ضوابط مباحث ششم، نهم و دهم مقررات ملی ساختمان در خصوص مقاومت سازه‌ها در برابر آتش و خرابی پیش رونده در خصوص ساختمان‌های جدیدالاحداث و نیز تکمیل ضوابط مبحث بیست ودوم مقررات ملی ساختمان در مورد ضوابط حفاظت ساختمان در برابر آتش و بررسی مقاومت سازه در برابر آتش و خرابی پیش رونده در خصوص ساختمان‌های موجود، اصلاح ضوابط و تدوین ساز و کار لازم برای اجرایی شدن مبحث بیست ودوم مقررات ملی ساختمان در خصوص ساختمان‌های موجود، لزوم تمایز در نگرش به ساختمان‌های بلند مرتبه و تدوین ضوابط و مقررات ویژه برای احداث و نگهداری این نوع ساختمان‌ها، همکاری همه جانبه وزارت راه و شهرسازی، سازمان نظام مهندسی ساختمان و شهرداری‌ها برای اجرای کامل مقررات ملی ساختمان و خصوصا موارد ایمنی ساختمان و سازه آن در برابر حریق در ساختمان‌ها و اقدام فوری در شناسایی، درجه‌بندی و تدوین برنامه و عمل برای کاهش آسیب‌پذیری ساختمان‌های موجود با عمر نسبتاً زیاد در کلانشهرها از اهم توصیه‌های هیات ویژه گزارش ملی بود.
در ادامه نشست، حمیدرضا اسکاش با حضور برخط از کشور بولیوی، ضمن تشریح چهارچوب After Action Reportبه بررسی گزارش ملی سانحه پلاسکو پرداخت.
بر اساس این چهارچوب باید در گزارش سانحه به ماهیت سانحه، بسیج منابع، عملیات¬های انجام شده شامل اطفاء حریق، عملیات نجات، آواربرداری و نتایج این عملیات‌ها، تمرکز بر طرح ها و دستورالعمل¬های موجود و در نهایت اینکه اگر در آینده این سانحه اتفاق بیافتد چگونه باید عمل کرد، توجه می‌شد.
در گزارش پلاسکو توجه بر پاسخ بود و به مبحث کاهش ریسک پرداخته نشد. در تشکیل ستاد مدیریت سانحه (بحران) درست عمل نشد و باید بر اساس دستورالعمل‌ها در ساختمان مدیریت بحران شهر تهران این ستاد تشکیل می‌گردید.
اسکاش افزود: در صورتی که ساختمان به یکباره فرو می‌ریخت، ممکن بود تعداد تلفات انسانی به 300 نفر برسد. تخلیه مردم از منطقه سانحه با مشکل و چالش مواجه بود. به ایمنی عملیات و نیروهای عملیاتی توجه نگردید. سازمان‌های امدادی و اضطراری پشتیبان و همکار در قالب ICS عمل ننمودند.