بانک جامع اطلاعات پدیده فرونشست تهیه شده است

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده سوانح طبیعی، هفدهمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی در حوزه مدیریت بحران با موضوع «مدیریت خطر فرونشست زمین» در قالب نشست‌های ویژه مخاطرات اولویت‌دار کشور به همت پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت بلایای طبیعی در روز دوشنبه مورخ 15 آذرماه 1400 با حضور بالغ بر 300 نفر از اساتید و علاقه‌مندان به این حوزه برگزار شد.

در این نشست آنلاین، معصومه آمیغ‌پی رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل‌سنجی راداری سازمان نقشه‌برداری کشور پیرامون آخرین مطالعات تهیه نقشه جامع فرونشست کشور در سازمان نقشه‌برداری به ارائه بحث پرداخت.

آمیغ پی در ابتدای نشست مدیریت خطر فرونشست در کشور ضمن ارائه تعریفی از فرونشست بیان داشت که این پدیده، مختص کشور ما نبوده و کشورهای متعددی نیز با این مخاطره درگیر هستند اما با اقدامات بسیار خوب و موفق این کشورها در زمینه مدیریت منابع آبی و تغییر در الگوی کشت توانسته‌اند این مخاطره را مدیریت نمایند. در کشور ما این پدیده رواج یافته است و در راستای آن مطالعات گسترده‌ای نیز صورت پذیرفته است که حاکی از آن است اغلب استان‌های کشور با این پدیده درگیر هستند. 

آمیغ‌پی در ادامه ارائه مباحث خود در خصوص پدیده فرونشست به آسیب‌های ناشی از رواج این پدیده اشاره داشت و بیان کرد که تخریب سیستم‌های آبیاری و خاک‌های حاصل‌خیز کشاورزی، تغییر هیدرولوژی منطقه به‌ویژه در استان گلستان و ایجاد سیلاب، آسیب به ساختمان‌ها و سازه‌های خطی، اختلال در خطوط آبرسانی، گاز و فاضلاب، کاهش شدید کیفیت منابع آبی، کاهش میزان نفوذپذیری سطحی و گسترش پهنه‌های بیابانی و سیلابی شده و به‌طورکلی مرگ آبخوان‌ها و از بین رفتن زمینه فعالیت‌های کشاورزی در منطقه از مهم‌ترین پیامدها و آثار ناشی از گسترش این پدیده در کشور است. 

ایشان تصریح کرد که هنگام تهیه بانک جامع اطلاعاتی در کشور مشاهده گردید که بسیاری از خطوط راه‌آهن کشور متأسفانه در محدوده خطر فرونشست احداث‌شده‌اند و اتوبان مشهد-تهران در محدوده دشت ورامین از معروف‌ترین این مناطق مذکور می‌باشد و در پی احداث این خطوط در محدوده‌‎های مخاطره فرونشست کشور به‌صورت مداوم با تخریب خطوط ریلی مواجه است و در صورت غفلت از این موضوع با فاجعه عظیم انسانی مواجه خواهیم بود.

رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل‌سنجی راداری سازمان نقشه‌برداری کشور در خصوص نقش سازمان نقشه‌برداری و اقدامات این سازمان در مدیریت خطر فرونشست در کشور بیان داشت که این سازمان متولی اطلاعات مکانی در کشور بوده و چهارچوب مختصاتی مسطحاتی و تغییرات و چارچوب ارتفاعی را تهیه‌ کرده و هرگونه تغییرات در سطح زمین را مورد پایش و ارزیابی قرار می‌دهد. وی ادامه داد که در راستای پایش هرگونه تغییرات در سطح زمین روش‌های متعددی وجود دارد و از کاربردی‌ترین این روش‌ها، روش ترازیابی دقیق است که در این روش ارتفاع بنچمارک‌ها در سطح زمین به‌صورت دقیق اندازه‌گیری می‌گردد و با اندازه‌گیری ارتفاع در سطح زمین تغییرات صورت گرفته بررسی خواهد شد. روش تداخل سنجی راداری و GPS نیز از دیگر روش‌های اندازه‌گیری تغییرات در سطح زمین است و به‌طورکلی جهت پایش و ارزیابی پدیده فرونشست تلفیق این روش‌ها کارآمدتر خواهد بود.

آمیغ‌پی ادامه داد: سازمان نقشه‌برداری کشور به دلیل برخورداری از ترازیابی درجه‌ یک که بعد از انقلاب نیز دو بار مشاهدات خود را تکرار کرده است و این مشاهدات اولین منبع کشف فرونشست در کشور تلقی شده است. وی بیان داشت که اختلاف ارتفاع بنچمارک‌ها اولین منبع شناسایی پدیده فرونشست در این دو دوره می‌باشد. در این پایش و ارزیابی اولین منطقه بررسی‌شده در جنوب تهران بوده و پس‌ازآن در 44 منطقه کشور نیز پدیده فرونشست مشاهده گردید. 

وی بیان داشت که منبع دیگر پایش و ارزیابی تغییرات مسطحاتی و ارتفاعی سطح زمین، شبکه ایستگاه‌های دائمی ژئودینامیک و GNSS است که توسط آمیغ پی بدان اشاره شد. وی بیان کرد که این روش در سراسر کشور مورداستفاده قرار می‌گیرد و برای نخستین بار در زلزله بم و سپس بررسی گسل‌ها در کشور مورد استفاده قرار گرفت و در حال حاضر منبع بسیار مهمی برای اندازه‌گیری جابه‌جایی ارتفاعی ایجادشده ناشی از پدیده فرونشست در کشور تلقی می‌شود. 

آمیغ‌پی تصریح کرد که در حال حاضر متأسفانه تمامی استان‌های کشور حتی استان‌های واقع در نوار خطی دریای خزر و خلیج‌فارس نیز درگیر این پدیده هستند و سطح آبخوان‌های کشور به‌شدت در حال کاهش می‌باشد. 

معصومه آمیغ‌پی در پایان بیان داشت در مدیریت مخاطره فرونشست در کشور اولین گام پایش و شناسایی مناطق پهنه فرونشست و تهیه بانک اطلاعاتی فرونشست در کشور می‌باشد که این اقدام توسط سازمان نقشه‌برداری به‌عنوان متولی داده‌ها و اطلاعات مکانی انجام شده است. اصلاح الگوی کشت و اصلاح روش‌های آبیاری و مدیریت بهینه منابع آبی مهم‌ترین روش مدیریت خطر فرونشست است که این اقدامات انکارناپذیر بوده و باید در اولویت اقدامات دستگاه‌های متولی این مخاطره در کشور قرار گیرد.