مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اظهار داشت: در نظر گرفتن موضوع فرونشست در زیرمجموعه موضوع سازگاری با کم‌آبی اشتباه مهلک کارشناسی است و در گستره مباحث کم‌آبی مغفول می‌ماند.
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده سوانح طبیعی، هفدهمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی در حوزه مدیریت بحران با موضوع «مدیریت خطر فرونشست زمین» در قالب نشست‌های ویژه مخاطرات اولویت‌دار کشور به همت پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت بلایای طبیعی در روز دوشنبه مورخ 15 آذرماه 1400 با حضور بالغ بر 300 نفر از اساتید و علاقه‌مندان به این حوزه برگزار شد.
در این نشست آنلاین، علی بیت‌اللهی مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی پیرامون ریسک فرونشست زمین در ایران و اقدامات ملی برای کاهش خطرات فرونشست زمین به ارائه بحث پرداخت.
در این نشست علی بیت‌اللهی ابتدا اشاره کرد که در نظر گرفتن موضوع فرونشست زمین هم‌راستا با موضوع سازگاری با کم‌آبی اشتباه مهلک کارشناسی است و در گستره مباحث کم‌آبی مغفول واقع می‌شود. علی بیت‌اللهی ضمن اشاره به قرارگیری ایران در معرض خطر بالای فرونشست، آمار دقیقی از وضعیت کشور در این زمینه ارائه داد و استان و شهر اصفهان را به عنوان پرریسک‌ترین منطقه کشور در فرونشست معرفی کرد. بر اساس این آمار، 35 درصد مساحت سرزمینی ایران جزء مناطق به شدت خشک است و 18 استان از 31 استان در پهنه با خطر بالای فرونشست قرار دارند. در 23 حوضه آبریز از مجموع 30 حوضه، برداشت بیش از حد آب زیرزمینی اتفاق می‌افتد و کسری آب مخزن در ایران تا اوایل سال 1400 ،135 میلیارد متر مکعب بوده است.
ایشان تأکید کرد: با فرونشست زمین در دشت مهیار اصفهان شکاف‌ها و ترک‌هایی ایجادشده که تا مسکن مهر حبیب‌آباد به پیش رفته ضمن آنکه راه‌آهن تهران-مشهد نیز دستخوش پدیده مخرب فرونشست شده است.
بیت‌اللهی با بیان اینکه به طور متوسط میزان بارندگی در ایران 1.3 متوسط جهانی و میزان تبخیر 3 برابر متوسط جهانی است، گفت: 35 درصد از مساحت ایران در منطقه به شدت خشک و 30 درصد از مساحت کشور در منطقه خشک واقع شده است، ضمن آنکه 20 درصد از مناطق کشور نیمه خشک توصیف می‌شود.
مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با تاکید بر اینکه در 23 حوضه آبریز از مجموع 30 حوضه، برداشت بیش از حد آب زیر زمینی اتفاق می‌افتد، یادآور شد: از 609 دشت ایران، 297 دشت ممنوعه بحرانی، 499 دشت با افت شدید سطح آب مواجه هستند.
وی با بیان اینکه از 18 میلیون خاک در چرخه تولید حدود 8 میلیون هکتار کشاورزی آبی و مابقی دیمی هستند، گفت: در حالی که برای به وجود آمدن یک لایه یک سانتی‌متری 700 سال زمان لازم است، فرسایش خاک در کشور 16 تا 17 تن در هر هکتار در سال گزارش شده است.
بیت‌اللهی ادامه داد: بر اساس آمارهای جهانی از هر هکتار باغ پسته 13 تن پسته به دست می‌آید، این میزان در ایران یک تن است که نشان از اقتصادی نبودن تولید پسته در کشور دارد.
وی با بیان اینکه پدیده فرونشست تنها مختص ایران نیست، بلکه بسیاری از کشورهای دنیا با آن مواجه هستند، به ارائه نکاتی از تجربیات موفق کنترل فرونشست در کشورهای تایلند، آمریکا، چین و ژاپن پرداخت و برای مواجهه با پدیده فرونشست، انجام اقدامات در سه محور کنترل فرونشست، کنترل آثار ناشی از فرونشست و ارتقاء تاب‌آوری المان‌های واقع در معرض خطر فرونشست را پیشنهاد کرد. سپس در توضیح محور اول یعنی «کنترل پدیده فرونشست»، حیطه مسئولیت دستگاه‌های اجرایی مانند وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، صنعت و معدن و تجارت و راه و شهرسازی را عنوان کرد و اذعان داشت با جلوگیری از حفر چاه‌های غیرمجاز، نصب کنتور هوشمند، تغذیه مصنوعی آبخوان، مدیریت کشت و زرع، شیوه‌های نوین آبیاری، جابجایی و کنترل صدور مجوز صنایع آب‌بر و عدم بازگذاری جمعیتی در زون‌های فرونشستی می‌توان این پدیده را کنترل کرد. همچنین برای کنترل « آثار ناشی از فرونشست»، کنترل فیشرها و فروچاله‌ها را به عنوان راهکار پیشنهاد داد.
علی بیت‌اللهی در پایان، فلوچارت کاهش خطر فرونشست در کشور را شرح داد و پیشنهاد تدوین مقررات ملی کاهش خطر فرونشست زمین را به عنوان اولین سند کاهش خطر فرونشست زمین در حیطه شهرسازی، زیرساخت‌ها و شریان‌های حیاتی کشور عنوان کرد.