اکبر کریمی نیک: زمانی که از روابط عمومی راه آهن مشهد گزارش داده شد که قطار از ریل خارج شده و بار آنها بنزین و پنبه است، بقیه محموله اعلام نشد و بعد از نیم‌ساعت دوباره اعلام شد که گوگرد هم جزئی از بار می‌باشد، درحالی که نفتا و نیترات آمونیوم هم در بار بوده است و برچسبی روی واگن‌ها قرار نداشت؛ درنتیجه این حادثه با یک اقدام پیشگیرانه ساده می‌توانست اتفاق نیفتد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده سوانح طبیعی، بیستمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی در حوزه مدیریت بحران به مناسبت هجدهمین سالروز حادثه انفجار قطار نیشابور با عنوان «بازخوانی بزرگترین انفجار مواد شیمیایی خطرناک در کشور: حادثه قطار نیشابور» به همت پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت بلایای طبیعی در روز دوشنبه دوم اسفندماه 1400 ساعت 14:00 الی 16:00 با حضور بالغ بر 200 نفر از مسئولان، اساتید و علاقمندان به این حوزه برگزار شد.
در ابتدای این نشست که به صورت برخط برگزار شد، اکبر کریمی نیک مدیرعامل وقت سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری مشهد پیرامون ایمنی حمل‌ونقل مواد شیمیایی خطرناک به ارائه بحث پرداخت.
ایشان ابتدا تعریفی از مواد خطرناک یعنی مواد خورنده، سمی، سرطانزا، حساسیت‌زا و اثرات تخریبی آن ارائه کرد و به این نکته اشاره نمود که تولید تا توزیع و مصرف ماده خطرناک می‌تواند از یک حساسیت جزیی تا یک تراژدی را شامل شود. ایشان سپس حوادث رخ داده توسط مواد خطرناک را بیان کرد که در آمریکا، کره شمالی، چین و لبنان اتفاق افتاده بود و 4 گام ایمنی مواد شیمیایی شامل شناسایی خطرات (فهرست مواد شیمیایی، MSDS و ...)، ارزیابی ریسک (ارزیابی ریسک ایمنی همانند شاخص TRRI و بهداشتی مواد شیمیایی)، کنترل ریسک ها (حذف، جایگزینی، جداسازی، کنترل مهندسی، کنترل مدیریتی و اجرایی،PPE ) و اثربخشی کنترل‌ها را برشمرد.
کریمی نیک در ادامه، طبقه‌بندی 9 گانه مواد شیمیایی یعنی 1. مواد قابل انفجار 2. گازها 3. مایعات قابل اشتعال 4. جامدات قابل اشتعال 5. مواد اکسیدکننده و پراکسیدهای آلی 6. موادسمی و عفونی 7. مواد رادیواکتیو 8. مواد خورنده 9. مواد متفرقه را بیان نمود و پیرامون اهمیت اطلاع‌رسانی خطرات مواد شیمیایی و ایمنی آنها (MSDS) و برچسب و کدهای آنها، گفت: این موضوع می‌توانست مانع از رخ دادن این حادثه شود، زیرا زمانی که از روابط عمومی راه آهن مشهد گزارش داده شد که قطار از ریل خارج شده و بار آنها بنزین و پنبه است، بقیه محموله اعلام نشد و بعد از نیم‌ساعت دوباره اعلام شد که گوگرد هم جزئی از بار می‌باشد، درحالی که نفتا و نیترات آمونیوم هم در بار بوده است و برچسبی روی واگن‌ها قرار نداشت؛ درنتیجه این حادثه با یک اقدام پیشگیرانه ساده می‌توانست اتفاق نیفتد.
وی اظهار داشت: در این حادثه پنبه به عنوان فتیله، نفتا و گوگرد به عنوان چاشنی و نیترات آمونیوم به عنوان مواد منفجره عمل کردند؛ یعنی زمانی‌که این قطار بعد از سه کیلومتر از ریل خارج شد، واژگونی و درهم تنیدگی این مواد باعث شد که از ساعت 4.5 تا 9 آتش‌سوزی ادامه داشته باشد، زیرا پنبه ماده‌ای است که به ظاهر خاموش می‌شود در صورتی که از لایه‌های زیرین می‌سوزد، بنابراین طبق دستورالعمل‌ها باید مستقل حمل شود. از سوی دیگر، اطفا حریق برای نیترات آمونیوم نیز متفاوت است و باید در 850 متری جان‌پناه درست شود و بهترین حالت آن است که بسوزد تا تمام شود ولی اگر تشخیص بر اطفا آن است، نیاز به آب بسیار زیادی دارد.
کریمی نیک در پایان، عدم فرماندهی تخصصی، عدم اطلاع‌رسانی مناسب، عدم وجود ساختار قانونمند ایمنی ریلی را عوامل این حادثه دانست و اظهار داشت سازمان‌های درگیر باید دارای رویکرد پیشگیرانه باشند، قانون باید روز به روز کامل‌تر شود تا شاهد رخداد مجدد این سوانح نباشیم.