سید حسن رسولی: مدیریت بحران در این عملیات در پیشگیری از توسعه تلفات موفق بود، در اطفا حریق به دلیل فقدان اطلاعات موفق نبود و بیشترین تلفات را داد، اما در مرحله بازسازی و عادی‌سازی خوب عمل شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشکده سوانح طبیعی، بیستمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی در حوزه مدیریت بحران به مناسبت هجدهمین سالروز حادثه انفجار قطار نیشابور با عنوان «بازخوانی بزرگترین انفجار مواد شیمیایی خطرناک در کشور: حادثه قطار نیشابور» به همت پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت بلایای طبیعی در روز دوشنبه دوم اسفندماه 1400 ساعت 14:00 الی 16:00 با حضور بالغ بر 200 نفر از مسئولان، اساتید و علاقمندان به این حوزه برگزار شد.
در بخش دوم این نشست که به صورت برخط برگزار شد، سید حسن رسولی استاندار وقت استان خراسان رضوی به سخنرانی پرداخت.
سید حسن رسولی در ابتدا از ثبت و ضبط واقع‌بینانه این حادثه که در سطح ملی بینظیر است و در سطح دنیا در رده چند حادثه بزرگ ریلی قرار دارد، توسط ستاد حوادث غیرمترقبه استان با نظارت مستقیم ایشان و معاون عمرانی خود خبر داد. ایشان در ادامه شرایط کشور در چهارشنبه 29 بهمن ماه سال 1382 را شرح داد که از جمله آن می‌توان به نزدیکی دو انتخابات سراسری مجلس و شوراها، نزدیکی پیک مسافرین نوروزی، بحران تقسیم استان، بروز و ظهور طالبان و تسلط طالبان بر افغانستان و گروگان گرفته شدن حدود 2000 نفر از مردم خراسان و وجود پرونده هسته‌ای در سطح ملی اشاره کرد.
در ادامه، ایشان ابعاد این حادثه را در سه فاز تشریح نمود که اولین مرحله آن، فرار چند دستگاه واگن قطار باری محموله‌های ترانزیتی از ازبکستان و عبور از شبکه ریلی کشور و صادرات ازطریق بندرعباس بود و هیچ نهادی در جمهوری اسلامی صاحب بار نبود و کمیسیون سوانح راه آهن که تنها مرجع قانونی رسیدگی به سوانح ریلی است، خطای انسانی تعدادی از کارگران شاغل در ایستگاه کاشمر را علت این موضوع اعلام کرد؛ چرا که ترمز دستی یا کفش خط به صورت کامل بسته نشده بود و این گزاره که این خطا عمدی بوده مورد تایید قرار نگرفت و سهل انگاری قلمداد شد.
رسولی ادامه داد: طی این مرحله با وجود پرترافیک بودن این محور حمل‌ونقل ریلی، شرایط به گونه‌ای مدیریت شد که علی‌رغم شیب بالا و بادخیز بودن منطقه، به هیچکدام از سایر کشنده‌های بار لطمه‌ای وارد نشد و از گسترش دامنه تلفات به سایر بخش‌ها جلوگیری شد. تنها راه حل این بود که این واگن‌های در حال فرار، برای جلوگیری از صدمه زدن به سایر لوکوموتیوها مسیر طبیعی خودش را طی کند و در ایستگاه خیام که یک ایستگاه فرعی غیرعملیاتی در 17 کیلومتری نیشابور بود، وارد قوسی شود که در آن قوس کل آن واگن‌ها واژگون شدند و آتش‌سوزی اتفاق افتاد. پایان مرحله اول این حادثه، توقف واگن‌ها بود که در این مرحله مدیریت راه‌آهن، شورای تأمین استان و ستاد حوادث غیرمترقبه، موفق عمل نمود.
ایشان در ادامه مرحله دوم یعنی مرحله آتش‌سوزی را تشریح نمود. رسولی گفت: به عنوان استاندار و مسئول مدیریت بحران از آتش‌نشانی شهرداری مشهد خواهش کردم که عملیات اطفا حریق را بر عهده بگیرند و مهندس کریمی نیک فرمانده میدان شد. بعد از اطفا حریق، آقای فرهمند فرماندار فقید اعلام کرد که حادثه به پایان رسید و حوزه فنی راه‌آهن درحال ایجاد واریانت فرعی هستند که حرکت در مسیر تهران مشهد ادامه پیدا کند و شرایط به حالت عادی برگردد. اما بعد از یک ربع صدای انفجار شنیده شد. شدت انفجار به حدی بود که عمق گودالی به عمق 90 متر حفر شده بود و یکی از شاسی‌های واگن‌های باری که 50 تن وزن داشت، در فاصله 500 متری پرتاب شده بود. سپس گزارش رسمی ارائه شد که علت این انفجار، در کنار هم قرار گرفتن 6 واگن بنزن، 10 واگن پنبه، 15 واگن گوگرد و 7 واگن نیترات آمونیوم بوده است.
ایشان خاطر نشان کرد که در مرحله سوم حادثه، همه امکانات استان بسیج شد تا فضای ماتم‌زده ایستگاه خیام در شهرستان نیشابور را مدیریت کند، چون دولت 110 نفر از مدیران خود از جمله فرمانده سپاه، رئیس پلیس راه‌آهن، فرماندار، معاون فرماندار، بخشدار، مدیران و کارشناسان ارشد دولتی را از دست داده بود، مردم بیگناه اعضای خانواده خود را از دست داده بودند و رسانه‌های بیگانه نیز به غلط انفجار اورانیوم غنی شده را خبرسازی کردند و برخی منابع داخلی نیز به آن دامن زدند.
به گفته رسولی، سیاستی که اتخاذ شد این بود که دولت در کنار مردم باشد و در این زمینه دو رویه مدیریتی بخشی و فرابخشی و حاکمیتی می‌توانست اتخاذ شود. ایشان ادامه داد: به اعتبار رای اعتمادی که دولت به من داده بود، به نمایندگی مسئولیت این حادثه را قبول کردم و در زمان تشییع جنازه اعلام کردم که هم مردم و هم دولت عزادار هستند و جبران خسارت انجام خواهد گرفت. در نتیجه تأمین خسارت جانی از طریق دیه، و میزان خسارت به مزارع، منازل و ابنیه روستا ارزیابی گردید و 20 میلیارد تومان برای این موضوع اعتبار تخصیص گردید و ظرف 5 ماه با هماهنگی مقامات دولت و استان و برقراری ارتباط عاطفی، صادقانه و رودررو با مردم، این خسارت‌ها محاسبه و جبران شد.
ایشان در پایان گفت: مدیریت بحران در این عملیات در پیشگیری از توسعه تلفات موفق بود، در اطفا حریق به دلیل فقدان اطلاعات موفق نبود و بیشترین تلفات را داد، اما در مرحله بازسازی و عادی‌سازی خوب عمل شد.