پیش‌بینی بارش‌های سیل‌آسا در ایران با افزایش گرمایش جهانی

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده سوانح طبیعی، سی‌ودومین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی در حوزه مدیریت بحران از سری نشست‌های ویژه تغییر اقلیم با موضوع «تغییر اقلیم از دیدگاه هواشناسی (خشکسالی، سیلاب و طوفان‌های گرد و غبار)» توسط پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت سوانح طبیعی و با حضور بیش از 650 نفر از مسئولان، اساتید و علاقه‌مندان به این حوزه به‌صورت برخط در پژوهشکده برگزار شد.

در این نشست، صادق ضیائیان رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت مخاطرات وضع هوا سازمان هواشناسی کشور به ارائه نتایج گزارش ششم ارزیابی هیئت بین‌الدول تغییر اقلیم (IPCC) پرداخت.

ایشان ابتدا با اشاره به تشکیل این هیئت در سال 1970 برای برنامه‌ریزی پیرامون تغییرات اقلیم، گفت: بعضی از این اقدامات مستلزم هزینه‌کرد و تغییر رویه در دولت‌ها بود که با مخالفت بعضی دولت‌ها روبرو شد و تصمیم گرفته شد که این هیئت متشکل از دانشمندان کشورهای مختلف به عنوان نهادی زیرنظر سازمان ملل فعالیت کند.

ایشان خاطر نشان کرد که این هیئت از سال 1980 تا 2013 به اجماع بر روی رخداد تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی رسیدند و در توافقنامه پاریس، برنامه‌ای برای کاهش انتشار گاز گلخانه‌ای ارائه دادند.

ضیائیان افزود: گزارش‌های این هیئت نشان داد که شبهه‌ای در مورد تأثیر گازهای گلخانه‌ای بر گرمایش زمین نباید وجود داشته باشد. ایشان در ادامه جزییات بیشتری از گرم شدن کره زمین و تغییرات اقلیمی پیش‌بینی شده در گزارش را ارائه کرد: برای مثال اگر کره زمین دو درجه گرم شود، تغییرات دما در خشکی‌ها تا 5-6 درجه خواهد بود و اگر متوسط گرمایش جهانی 4 درجه باشد، کشور ایران حدود 7 درجه گرم خواهد شد و فجایع گسترده‌ای برای کشور ما که در منطقه خشک و نیمه‌خشک است، اتفاق خواهد افتاد.

وی گفت: با افزایش دما، مناطق جنوبی کشور ما بارش‌های خارج فصل بیشتری را تجربه خواهد کرد که مضرات و تخریب‌های آن بیش از فوایدش است و نوار شمالی کشور نیز خشک‌تر و کم‌بارش‌تر خواهد شد. با افزایش دمای کره زمین، رطوبت خاک کشور کاهش پیدا کرده و کشاورزی به مشکل خواهد خورد.

ایشان ادامه داد: با گرمایش زمین، فراوانی و شدت پدیده‌های مخاطره‌آمیز مانند امواج گرمایی، بارش‌های سیل‌آسا و خشکسالی در کشور افزایش پیدا می‌کند، برای مثال اگر دمای کره زمین 4 درجه افزایش پیدا کند، فراوانی روزهای گرم دوره ده‌ساله، ده برابر و با افزایش 2 درجه نیز در یک بازه زمانی 50 ساله تعداد امواج گرما حدود 14 درصد افزایش خواهد یافت و تعداد روزهای گرم در بازه زمانی 10 ساله حدود 3 برابر و در بازه 50 ساله حدود 5 برابر می‌شود. شدت بارش‌های سیل‌آسا نیز با گرمایش 2 درجه‌ای 14 درصد افزایش می‌یابد و تعداد سال‌هایی که درگیر خشکسالی‌ هستند دو برابر و شدت آن‌ها 6 دهم برابر نسبت به متوسط جهانی افزایش می‌یابد. وی افزود: در مناطق مختلف میزان تغییرات متفاوت است؛ در منطقه غرب آسیا، شدت و فراوانی پدیده‌ها حدود چهار برابر افزایش خواهد داشت. از نظر شدت بارش‌ها نیز ایران تحت تاثیر بارش‌های سیلابی قرار می‌گیرد.

وی ضمن اشاره به این که بالا آمدن سطح دریاها چندان متوجه ایران نیست، گفت: آسیب‌پذیری کشور ما در برابر تغییرات اقلیمی به نسبت سایر کشورها زیاد است.

رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت مخاطرات وضع هوا سازمان هواشناسی کشور افزود: شبیه‌سازی اقلیم آینده در گزارش پنجم فقط براساس انتشار گازهای گلخانه‌ای بود ولی در گزارش ششم سازگاری هم ملاک عمل قرار می‌گیرد. سازگاری نیز تحت تأثیر عوامل مختلف مانند درآمد، کاهش نابرابری‌ها، ضایعات کمتر و تجارت آزاد، تنظیم مقررات مناسب برای کاربری اراضی و ... است.

ایشان در ادامه، انواع مدل‌های سازگاری و انتشار گازهای گلخانه‌ای را را که به ssp معروف هستند را تشریح نمود و تأکید کرد که در بهترین شرایط یعنی با سازگاری بالا و انتشار کم گازهای گلخانه‌ای تا سال 2100 ، دمای کره زمین به میزان پیش از انقلاب صنعتی کاهش یابد و در بدترین شرایط تا حدود 3 درجه افزایش می‌یابد. ضیائیان افزود: اگر همه کشورها به تعهدات توافقنامه پاریس پایبند باشند، ما تا حدود 3.5 درجه افزایش دما داریم.

ضیائیان در پایان، استفاده از انرژی‌های پاک، عدم تخریب جنگل‌ها و شهرسازی مناسب را از جمله راهکارهایی برای بهتر شدن شرایط زمین عنوان کرد و افزود: انتخاب مسیر توسعه کشورها باید با تغییر اقلیم سازگار باشد. مسیر رسیدن به این هدف می‌تواند به این شکل باشد که انتشار گازهای گلخانه‌ای وجود داشته باشد، ولی درآمد حاصل از آن به توسعه زیربناهایی برای جذب کربن و جایگزینی با انرژی پاک اختصاص پیدا کند تا دغدغه کشورهای نفتی و درحال توسعه هم برطرف ‌شود.